بررسی تحلیلی-انتقادی دلالتهای تربیتی رویکرد صوفیانه امام محمد غزالی

در این پژوهش روش تحقیق از نوع تحلیل محتوای کیفی و بر اساس روش تحلیلی انتقادی از آثار تربیتی امام محمد غزالی بوده است.ضمن اینکه در تحلیل منابع تربیتی این دانشمندان، نگرش انتقادی به پاره ای از ایده های آنان در روشهای آموزشی، مسأله ای ضروری به نظر می رسد.این پژوهش به بررسی تحلیلی-انتقادی از مواضع تربیتی امام محمد غزالی پرداخته است. هدف عمده پژوهش، شناسایی و استخراج هدفها،اصول و روشهای تربیتی غزالی و نقد آنها بوده است.از آنجا که امروزه با گسترش وسایل ارتباط جمعی، عوامل بسیاری بر افکار و اندیشه های نسل جوان تاثیر گذارند،پرداختن به مبانی تربیتی دانشمندان اسلامی و آشنایی مربیان و دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت با آن ها؛می تواند، یکی از راههای اساسی مقابله با اندیشه ها و پیامدهای منفی ناشی از تهاجمات فرهنگی باشد.ابزار گردآوری اطلاعات بر پایه مطالعات کتابخانه ای به صورت فیش برداری از منابع دسته اول و دسته دوم بوده است.بدین ترتیب که ابتدا منابع دسته اول و سپس منابع دسته دوم و نتایج آنها مورد مطالعه قرار گرفته و ضمن یادداشت برداری از کتب، نشریات،مقالات، پایان نامه ها و سایت های اینترنتی معتبر تعلیم و تربیت برای فهم بیشتر و استنباط دقیق تر ، استفاده از روش تطبیقی لازم بوده است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که از نگاه غزالی، تربیت عملی است که در طی آن مربی رسالت دارد، برای نیک بختی متربی در پی برانگیختن و پروراندن نهادهای خدادادی وی بر آید. هدفهای تربیت از دید غزالی به اهداف غایی،میانی و جزیی تقسیم می شوند. اصول تقدم تزکیه بر تعلیم، کرامت ذاتی انسان و تفرد، مهمترین اصول تربیتی و روش دفع افسد به فاسد، امر به معروف ونهی از منکر، مشاهده و تفکر از روشهای برجسته غزالی در تربیت هستند.آنچه از نتایج تحقیق حاصل می شود، این است که آرای تربیتی غزالی، نظریاتی هستند،مبتنی بر موازین عقلی، فراگیر، دارای سلسله مراتب، پاسخگو به نیازهای مادی و معنوی متربی، قابل تحقق و در نهایت در راستای مسیر انسان در نیل به حضرت حق. در عین حال افراطی گری در مواضع صوفیانه، تأکید بیش از حد به دانش و مهارتهای لفظی و ادبی به جای تکیه بر فعالیتها و تجارب مستقیم، ترغیب فعالیت های فردی به جای یادگیری مشارکتی و کنار گذاشتن شاخه هایی از دانش، به مانند فلسفه را می توان از جمله محدودیت ها در آرای تربیتی وی نام برد.